ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ κ. ΚΩΣΤΑ ΓΡΑΒΙΑ
Για το θέμα της ιδιοχρησιμοποίησης των ακινήτων των ατομικών επιχειρήσεων και ειδικότερα των νομικών προσώπων μετά την εφαρμογή του νέου κώδικα φορολογίας εισοδήματος (ν. 4172/2013), αλλά μέχρι και σήμερα έχει χυθεί πολύ μελάνι. Αναλύσεις, απόψεις, αρθρογραφία, εγκύκλιοι, θέσεις της Διοίκησης και άλλα πολλά. Χάθηκαν και εξακολουθούν να χάνονται ακόμη αμέτρητες εργατοώρες για ένα ζήτημα που, για τη φορολογική Διοίκηση —όπως αναγράφεται στις ίδιες τις εγκυκλίους της— είναι αδιάφορο φορολογικά (σ.σ. για τα νομικά πρόσωπα). Αξίζει εδώ να σημειώσουμε, για ιστορικούς και μόνο λόγους, πως είχε αντιμετωπιστεί το θέμα της ιδιόχρησης των ακινήτων το έτος 1958: Όταν το έτος 1958 στα πράγματα κυριαρχούσε η απλή λογική).
Covid-19 και ιδιόχρηση
Λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού που ενέσκηψε και στη χώρα μας, χιλιάδες επιχειρήσεις έκλεισαν με κρατική εντολή ή κατατάχθηκαν στις λεγόμενες πληττόμενες επιχειρήσεις. Στη χρονιά που πέρασε οι τζίροι των επιχειρήσεων κυρίως του επισιτισμού και του τουρισμού κατακρημνίστηκαν με αποτέλεσμα να καταγράφονται μεγάλες ζημιές για το έτος 2020. Ένα από τα προβλήματα —με φορολογικές προεκτάσεις— που θα αντιμετωπίσουν οι ατομικές επιχειρήσεις κατά την εκκαθάριση της φετινής δήλωσης είναι αυτό του εισοδήματος λόγω ιδιοχρησιμοποίησης των ακινήτων τους.
Οι ισχύουσες διατάξεις
Ας θυμηθούμε όμως όσα ορίζουν οι διατάξεις του ν. 4172/2013:
Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 39 του ν. 4172/2013, το εισόδημα από ιδιοχρησιμοποίηση ή δωρεάν παραχώρηση τεκμαίρεται ότι συνίσταται στο τρία τοις εκατό (3%) της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου. Ταυτόχρονα, η ιδιοχρησιμοποίηση αναγνωρίζεται και ως δαπάνη για τις ατομικές επιχειρήσεις.
Συνεπώς, στις ατομικές επιχειρήσεις φορολογείται το εισόδημα από την ιδιοχρησιμοποίηση για το φυσικό πρόσωπο/επιχειρηματία και συνάμα εκπίπτει ως δαπάνη από τα ακαθάριστα έσοδα της επιχείρησης. Εδώ, αξίζει να σημειωθεί πως το όλο θέμα της ιδιόχρησης και της επιβάρυνσης ή όχι για την επιχείρηση (σ.σ. στις ατομικές επιχειρήσεις) βρίσκεται σε συνάρτηση με το φορολογικό συντελεστή με τον οποίο τελικά φορολογούνται τα καθαρά κέρδη της ατομικής επιχείρηση (βλ. τους συντελεστές στο άρθρο 15 του ν. 4172/2013).
Φέτος όμως, λόγω της ζημιογόνου χρήσης της συντριπτικής πλειονότητας των ατομικών επιχειρήσεων (ειδικά όπως αναφέραμε στον τομέα του επισιτισμού, τουρισμού, κ..ά) το έξοδο της ιδιόχρησης δε θα έχει κάποιο ουσιαστικό αντίκρυσμα (σ.σ. απλώς θα μεγαλώσει η ζημία), ενώ το τεκμαρτό εισόδημα θα φορολογηθεί κανονικά και μάλιστα με φορολογικό συντελεστή, σε κάθε περίπτωση, ανώτερο από τον εισαγωγικό φορολογικό συντελεστή (9%).
Παράδειγμα
Έστω επιχείρηση (ξενώνας- ατομική επιχείρηση) που παρέμεινε κλειστή με κρατική εντολή για πολλούς μήνες μέσα στο έτος 2020 και που τελικά παρουσίασε ζημιές στη χρήση αυτή. Το 3% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου που ιδιοχρησιμοποιεί για τις ανάγκες της ανέρχεται στις 9.000. Αυτό το τεκμαρτό ετήσιο εισόδημα θα φορολογηθεί ως εισόδημα από ακίνητη περιουσία και εν προκειμένω με συντελεστή 15% (σ.σ. βλ. παρ. 4 του άρθρου 40 του ν. 4172/2013).
Τελικά, η φορολογική επιβάρυνση εξ αυτού του λόγου ανέρχεται σε 1.282,50 ευρώ. Για ακίνητα με μεγαλύτερη αντικειμενική αξία η επιβάρυνση είναι ακόμη μεγαλύτερη, γεγονός που δεν μπορεί να μείνει ασχολίαστο.
Ουσιαστικά, ενώ οι επιχειρηματίες προσπαθούν να βρουν το βηματισμό τους μέσα σε ένα τοξικό περιβάλλον λόγω της πανδημίας, θα κληθούν να πληρώσουν μεγάλα ποσά φόρου λόγω της ιδιόχρησης των ακινήτων, καίτοι οι επιχειρήσεις τους ήταν κλειστές για μήνες με κρατική εντολή.
Πρόταση
Κατά την άποψή μας, η ηγεσία του υπ. Οικονομικών πρέπει να δει με προσοχή το εν λόγω ζήτημα και να δώσει λύση έστω και την ύστατη στιγμή, ώστε να μην επιβαρυνθούν χιλιάδες ατομικές επιχειρήσεις με μεγάλα ποσά φόρου λόγω της ιδιόχρησης. Περαιτέρω, σε επόμενο στάδιο πρέπει να επανεξεταστεί γενικότερα το θέμα της ιδιόχρησης στις επιχειρήσεις (και στις ατομικές και στα λοιπά νομικά πρόσωπα) ώστε να απαλλαγούμε από τα βαρίδια του παρελθόντος που τα σέρνουμε εδώ και τόσα χρόνια.
Η ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΩΝ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ
“50 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ απαιτούν λύσεις στο θέμα του φόρου ιδιόχρησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων
Το πρόβλημα που πρόκειται να αντιμετωπίσουν κλειστές ή πληττόμενες ατομικές επιχειρήσεις, οι οποίες θα κληθούν να καταβάλλουν φόρο για ιδιόχρηση των ακινήτων τους φέρνουν στην βουλή 50 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία με πρωτοβουλία του αν. τομεάρχη Οικονομικών και βουλευτή Β΄ Πειραιά, και πρώην Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών κ. Τρύφωνα Αλεξιάδη.
Οι βουλευτές αναφέρουν πως παρά το γεγονός ότι πολλές εξ αυτών παρέμειναν κλειστές με κρατική εντολή και χαρακτηρίστηκαν ως πληττόμενες, με αποτέλεσμα να δηλώνουν για το 2020 ζημίες αντί κερδών, τα φυσικά πρόσωπα/επιχειρηματίες θα κληθούν να καταβάλλουν φόρο για την ιδιόχρηση των ακινήτων των επιχειρήσεών τους.
Το θέμα αφορά κυρίως τους πλέον πληττόμενους από την πανδημία κλάδους, ατομικές επιχειρήσεις σε τουρισμό, επισιτισμό, λιανεμπόριο, όπως και ατομικές επιχειρήσεις στο χώρο του θεάματος – ακροάματος. Με τις επιχειρήσεις να καταγράφουν ζημιές, ως κλειστές ή υπολειτουργούσες, ο νυν τρόπος προσδιορισμού του τεκμαρτού εισοδήματος είναι κατάφορα άδικος για τους πληττόμενους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, οι οποίοι βλέπουν την κυβέρνηση αντί να τους ενισχύει, να νομοθετεί ευνοϊκές διατάξεις για όσες επιχειρήσεις μέσα στην κρίση εμφάνισαν κερδοφορία.
Οι Βουλευτές ερωτούν τον Υπουργό Οικονομικών αν:
– Προτίθεται να προβεί σε εξορθολογισμό του συστήματος προσδιορισμού του τεκμαρτού εισοδήματος, ώστε να αντιμετωπιστούν οι φορολογικές αδικίες που προκάλεσαν τα μέτρα της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της πανδημίας
– Εν όψει της υποβολής των φορολογικών δηλώσεων, θα παρέμβει άμεσα νομοθετικά, ώστε να αποφευχθεί μία άδικη φορολογική επιβάρυνση σε πολίτες που μετράνε ζημιές και όχι κέρδη.
Επισυνάπτεται αναλυτικά η ερώτηση
Αθήνα, 20 Μαΐου 2021
ΕΡΩΤΗΣΗ
Προς τον Υπουργό Οικονομικών
Θέμα: “Φόρος ιδιόχρησης σε κλειστές ή πληττόμενες επιχειρήσεις”
Σοβαρό πρόβλημα αναμένεται να προκληθεί σε ατομικές επιχειρήσεις κατά την εκκαθάριση της δήλωσης φόρου εισοδήματος για το 2020, καθώς θα κληθούν να αντιμετωπίσουν σημαντικές φορολογικές επιβαρύνσεις.
Συγκεκριμένα, φαίνεται πως, παρά το γεγονός ότι πολλές εξ αυτών παρέμειναν κλειστές με κρατική εντολή και χαρακτηρίστηκαν ως πληττόμενες, με αποτέλεσμα να δηλώνουν για το 2020 ζημίες αντί κερδών, τα φυσικά πρόσωπα/επιχειρηματίες θα κληθούν να καταβάλλουν φόρο για την ιδιόχρηση των ακινήτων των επιχειρήσεών τους.
Το ζήτημα ανέδειξε σε γνωστή φορο-λογιστική ιστοσελίδα με άρθρο του ο κ. Κωνσταντίνος Γραβιάς, το οποίο δημοσιεύθηκε στις 11 Μαΐου 2021 και είχε τίτλο “Ιδιόχρηση ακινήτων για κλειστές και πληγείσες ατομικές επιχειρήσεις – Μεγάλες επιβαρύνσεις σε φόρο”.
Το θέμα αφορά κυρίως ατομικές επιχειρήσεις σε τουρισμό, επισιτισμό, λιανεμπόριο, όπως και ατομικές επιχειρήσεις στο χώρο του θεάματος – ακροάματος, οι οποίες ανήκουν στους πλέον πληττόμενους από την πανδημία κλάδους. Σχετίζεται δε άμεσα με τον προσδιορισμό του τεκμαρτού εισοδήματος, αφού το τρία τοις εκατό (3%) της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου λογίζεται ως εισόδημα από ιδιοχρησιμοποίηση (ή δωρεάν παραχώρηση) για το φυσικό πρόσωπο/επιχειρηματία, ενώ, ταυτόχρονα, αυτό το ποσό αποτελεί δαπάνη για την ατομική του επιχείρηση. Έτσι, είμαστε μπροστά στο παράδοξο να δημιουργείται ή/και αυξάνεται μεν η ζημία που θα καταγράψει η επί μήνες κλειστή ή/και υπολειτουργούσα επιχείρηση, ωστόσο, την ίδια στιγμή, το φυσικό πρόσωπο να οφείλει να δηλώσει ένα σημαντικό ποσό τεκμαρτού εισοδήματος, το οποίο θα οδηγήσει σε σημαντική επιβάρυνσή του.
ΕΠΕΙΔΗ τα μέτρα ενίσχυσης των πληττόμενων επιχειρήσεων, αποδείχτηκαν ανεπαρκή, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η καθολική απώλεια εισοδήματός τους, όπως αυτή επιβλήθηκε από την ίδια την κυβέρνηση,
ΕΠΕΙΔΗ το ζήτημα του προσδιορισμού του τεκμαρτού εισοδήματος, αν και απαραίτητο για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και της φορο-αποφυγής, στις τρέχουσες συνθήκες της πανδημίας, προκαλεί αδικίες στην φορολόγηση των πληττόμενων πολιτών,
ΕΠΕΙΔΗ η κυβέρνηση έχει επανειλημμένα διατυπώσει την πρόθεσή της να ενισχύσει τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και έχει πολλές φορές φέρει προς νομοθέτηση άρθρα, τα οποία μάλλον ευνοούν μόνο όσες εκ των επιχειρήσεων κατόρθωσαν μέσα στην κρίση να εμφανίσουν κερδοφορία,
Ερωτάται ο αρμόδιος Υπουργός:
- Προτίθεται να προβεί σε εξορθολογισμό του συστήματος προσδιορισμού του τεκμαρτού εισοδήματος, ώστε να αντιμετωπιστούν οι φορολογικές αδικίες που προκάλεσαν τα μέτρα της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της πανδημίας;
- Εν όψει της υποβολής των φορολογικών δηλώσεων, θα παρέμβει άμεσα νομοθετικά, ώστε να αποφευχθεί μία άδικη φορολογική επιβάρυνση σε πολίτες που μετράνε ζημιές και όχι κέρδη;
Οι ερωτώντες βουλευτές
Αλεξιάδης Τρύφων
Ζεϊμπέκ Χουσεΐν
Μεικόπουλος Αλέξανδρος
Σαρακιώτης Γιάννης
Αβραμάκης Ελευθέριος
Θραψανιώτης Εμμανουήλ
Μουζάλας Γιάννης
Σκουφά Ελισσάβετ
Αραχωβίτης Σταύρος
Καλαματιανός Διονύσης
Μπαλάφας Γιάννης
Σπίρτζης Χρήστος
Αυγέρη Θεοδώρα (Δώρα)
Καρασαρλίδου Φρόσω
Μπάρκας Κωνσταντίνος
Συρμαλένιος Νικόλαος
Αυλωνίτης Αλέξανδρος- Χρήστος
Κατρούγκαλος Γιώργος
Μπουρνούς Γιάννης
Τριανταφυλλίδης Αλέξανδρος
Βαγενά Άννα
Κάτσης Μάριος
Μωραΐτης Θάνος
Τσακαλώτος Ευκλείδης
Βαρδάκης Σωκράτης
Καφαντάρη Χαρά
Νοτοπούλου Κατερίνα
Τσίπρας Γεώργιος
Βέττα Καλλιόπη
Κόκκαλης Βασίλειος
Ξανθόπουλος Θεόφιλος
Φάμελλος Σωκράτης
Γιαννούλης Χρήστος
Κουρουμπλής Παναγιώτης
Ξενογιαννακοπούλου Μαριλίζα
Χαρίτου Δημήτρης
Γκιόλας Ιωάννης
Λάππας Σπυρίδων
Παπαδόπουλος Αθανάσιος
Χρηστίδου Ραλλία
Δρίτσας Θεόδωρος
Μάλαμα Κυριακή
Παπανάτσιου Αικατερίνη
Ψυχογιός Γεώργιος
Ελευθεριάδου Σουλτάνα
Μαμουλάκης Χαράλαμπος
Πούλου Παναγιού
Ζαχαριάδης Κώνσταντίνος
Μάρκου Κωνσταντίνος
Σαντορινιός Νεκτάριος
Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΑΔΕ ΣΤΗΝ ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΩΝ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ
Η ΑΑΔΕ με έγγραφο που κατέθεσε στη Βουλή απάντησε σε ερώτηση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, σχετικά με την ιδιόχρηση στις ατομικές επιχειρήσεις. Η απάντηση της ΑΑΔΕ έχει ως εξής:
- Το ζήτημα που τίθεται στην εν λόγω ερώτηση σχετικά με τον προσδιορισμό του εισοδήματος που προέρχεται από ιδιοχρησιμοποίηση ακινήτου και το αποκτούν φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, τα οποία είναι πληττόμενα λόγω της πανδημίας Covid-19, απαιτεί τη θέσπιση ειδικότερης νομοθετικής ρύθμισης, γεγονός που εκφεύγει των αρμοδιοτήτων της υπηρεσίας μας, καθώς συνδέεται με τη γενικότερη χάραξη της φορολογικής πολιτικής, είναι θέμα πολιτικής βούλησης και προϋποθέτει σχετική νομοθετική πρωτοβουλία.
- Αναφορικά με τον προσδιορισμό του τεκμαρτού εισοδήματος από ιδιοχρησιμοποίηση ακινήτου στην παρ. 2 του άρθρου 39 του ν. 4172/2013 (Α’167, ΚΦΕ) ορίζεται ότι το εισόδημα από ιδιοχρησιμοποίηση ή δωρεάν παραχώρηση τεκμαίρεται ότι συνίσταται στο τρία τοις εκατό (3%) της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.
- Περαιτέρω, με την υπό στοιχεία ΠΟΛ.1069/2015 εγκύκλιο, με την οποία δόθηκαν οδηγίες για την φορολόγηση του εισοδήματος από ακίνητη περιουσία (άρθρα 39 και 40 του ν. 4172/2013), διευκρινίστηκε, μεταξύ άλλων, ότι το εισόδημα από ιδιοχρησιμοποίηση γης ή ακινήτων αποτελεί τεκμαρτό εισόδημα για τον κύριο του ακινήτου και ταυτόχρονα εκπιπτόμενη δαπάνη όταν χρησιμοποιείται για την άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, εφόσον τηρούνται οι προϋποθέσεις που ορίζονται στο άρθρο 22 του ν. 4172/2013.
- Επίσης, στην παρ. 26 του άρθρου 5 της υπό στοιχεία Α.1118/2021 (Β’ 2226) Απόφασης του Διοικητή της ΑΑΔΕ, μεταξύ άλλων, ορίζεται ότι, στον Υποπίνακα 4Δ2 (Εισόδημα από ακίνητη περιουσία) δηλώνεται το ακαθάριστο εισόδημα σε χρήμα ή σε είδος που προκύπτει από την εκμίσθωση ή υπεκμίσθωση ή από ιδιοχρησιμοποίηση ή παραχώρηση χρήσης γαιών γης και ακινήτων σε τρίτους, εγκαταστάσεων ή κατασκευών, χώρων τοποθέτησης διαφημιστικών επιγραφών καθώς επίσης και από εκμίσθωση, υπεκμίσθωση, ιδιοχρησιμοποίηση, δωρεάν παραχώρηση κοινοχρήστων χώρων που ανήκουν σε ιδιοκτήτες διηρημένων ιδιοκτησιών (κωδ. 131-132, 133-134).
Το εισόδημα από ιδιοχρησιμοποίηση ή δωρεάν παραχώρηση τεκμαίρεται ότι συνίσταται στο τρία τοις εκατό (3%) της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου σύμφωνα με τις ισχύουσες τιμές κατά την 31/12/2020.
- Επιπλέον, με την υπό στοιχεία Ε.2112/2021 εγκύκλιο, με την οποία δόθηκαν οδηγίες συμπλήρωσης του εντύπου Ε3 (Κατάσταση Οικονομικών Στοιχείων από Επιχειρηματική Δραστηριότητα) και Κατάστασης Φορολογικής Αναμόρφωσης φορολογικού έτους 2020, διευκρινίστηκε, μεταξύ άλλων, ότι στον Πίνακα Γ1. “Σύνολο ενοικίων που καταβλήθηκαν”, αναγράφεται πέραν των μισθωμάτων που καταβάλλονται για μισθωμένες εγκαταστάσεις και η τεκμαρτή δαπάνη ιδιόχρησης.
- Λοιπά ζητήματα που τίθενται στην εν λόγω ερώτηση δεν εμπίπτουν στις αρμοδιότητες της υπηρεσίας μας.
