Το νομοσχέδιο με το οποίο αντιμετωπίζονται νομικά ζητήματα προκειμένου η Στρατηγική Κοινωνικής Στέγασης (Πρόγραμμα «Σπίτι μου») να πάρει σάρκα και οστά από την αρχή του 2023 έθεσε σε δημόσια διαβούλευση ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Κωστής Χατζηδάκης. Παράλληλα έδωσε στη δημοσιότητα τον Οδηγό με τις βασικές παραμέτρους του προγράμματος αυτού.

Για την ΠΟΜΙΔΑ, η τεράστια κοινωνική αξία του προγράμματος αυτού είναι ότι αντιμετωπίζει το θέμα της στέγασης με τον ορθό τρόπο, που είναι η ανακαίνιση των παλαιών κατοικιών και η παραγωγή νέων, και όχι με την προσφιλή στους πολιτικούς "παλαιάς κοπής", μέθοδο των ενοικιοστασιακών δεσμεύσεων, η οποία είναι καταστροφική για όλη την κοινωνία, και πρώτα απ΄όλους, για τη νέα γενιά των ενοικιαστών, αφού εξ ορισμού θα τους απέκλειε από κάθε δυνατότητα να βρούν σπίτι για νοίκιασμα... Πράγμα που σημαίνει ότι δεν πήγε επί ματαίω η πρόσφατη δημόσια επιστολή - παρέμβαση της ΠΟΜΙΔΑ προς τον Πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη για το θέμα αυτό, με τίτλο "Κίνητρα για την ανακαίνιση και την προσφορά κατοικιών για χρήση κύριας κατοικίας" !  

Στην από 24.8.2022 επιστολή της προς τον Πρωθυπουργό, εν όψει ανακοίνωσης εκ μέρους του στη ΔΕΘ, μέτρων για το θέμα αυτό, με θέμα τις προτάσεις της για δημιουργία κινήτρων αύξησης της προσφοράς εκμισθούμενης κατοικίας,  η ΠΟΜΙΔΑ επισήμανε ότι μια επιτυχημένη παρέμβαση του Κράτους για την ανακαίνιση και προσφορά προς τους ενοικιαστές, κατοικιών για χρήση κύριας κατοικίας, θα πρέπει να περιλαμβάνει σοβαρά κίνητρα ώστε να αυξηθούν οι εκμισθωτές, βελτιώνοντας το πλαίσιο λειτουργίας του ιδιωτικού τομέα, και τα διαθέσιμα σπίτια στην αγορά, βοηθώντας ουσιαστικά την ενεργειακή και λειτουργική αναβάθμιση των υπαρχουσών κατοικιών που σταδιακά έχουν τεθεί εκτός αγοράς από αδυναμία των ιδιοκτητών τους να τις ανακαινίσουν. Κάθε άλλο «ενοικιοστασιακού τύπου» μέτρο, επισήμανε η ΠΟΜΙΔΑ στην επιστολή της, θα μας οδηγήσει 50 χρόνια πίσω,  με πρώτο θύμα του τους ίδιους τους ενοικιαστές, και ιδιαίτερα τη νέα γενιά τους!

Κ. Χατζηδάκης: Προσιτή και ποιοτική στέγη για νέους και ευάλωτους πολίτες

Από το Γραφείο Τύπου του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων εκδόθηκε στις 25.11.2022 η ακόλουθη ανακοίνωση:

Οι τέσσερις δράσεις στεγαστικής πολιτικής του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, που περιλαμβάνονται στη Στρατηγική Κοινωνικής Στέγασης της Κυβέρνησης, θεσπίζονται με το νομοσχέδιο με τίτλο «Σπίτι μου - στεγαστική πολιτική για τους νέους, αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας για κοινωνική κατοικία και άλλες διατάξεις», το οποίο τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση.

Πρόκειται για τα προγράμματα «Σπίτι μου» (χορήγηση χαμηλότοκων ή άτοκων δανείων για την απόκτηση πρώτης κατοικίας), Κοινωνική Αντιπαροχή (αξιοποίηση ακινήτων Δημοσίου για παροχή κατοικίας με χαμηλό ενοίκιο), «Κάλυψη» (μίσθωση ιδιωτικών κατοικιών και διάθεση σε ωφελούμενους νέους του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος) και «Ανακαινίζω – Ενοικιάζω» (επιδότηση της ανακαίνισης ιδιωτικών κατοικιών που θα διατεθούν στη συνέχεια για μίσθωση), τα οποία δίνουν έμφαση στη στεγαστική αποκατάσταση νέων και νέων οικογενειών καθώς και ευάλωτων ομάδων πολιτών.

Με το ίδιο νομοσχέδιο θεσπίζονται αναγκαίες πολεοδομικές και άλλες ρυθμίσεις για την άρση εμποδίων και την επιτάχυνση εφαρμογής της στεγαστικής πολιτικής.

Ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Κωστής Χατζηδάκης, σημείωσε:
«Οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου που τίθεται σε δημόσια διαβούλευση, εντάσσονται στην Στρατηγική Κοινωνικής Στέγασης «Σπίτι Μου!» που εγκρίθηκε πρόσφατα από το Υπουργικό Συμβούλιο και περιλαμβάνει πλέγμα άμεσων και μεσοπρόθεσμων δράσεων, με στόχο να αποκτήσουν προσιτή και ποιοτική κατοικία χιλιάδες νέοι, νέα ζευγάρια και ευάλωτοι συμπολίτες μας. Μεταξύ αυτών τα άτοκα ή χαμηλότοκα δάνεια για νέους και πολύτεκνες οικογένειες, νέα – για τη χώρα μας - εργαλεία όπως η κοινωνική αντιπαροχή που εφαρμόζεται ήδη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η συνέχιση των μισθώσεων του προγράμματος «Εστία» για τη στέγαση νέων με χαμηλά εισοδήματα, τα προγράμματα χρηματοδότησης της ανακαίνισης υφιστάμενων παλαιών κατοικιών. Είναι δράσεις με χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους που ωφελούν τόσο τους συμπολίτες μας που θα αποκτήσουν στέγη όσο και, τους ιδιοκτήτες ακινήτων, το Δημόσιο που αξιοποιεί την περιουσία του, αλλά και την απασχόληση στα τεχνικά επαγγέλματα. Με τις ρυθμίσεις αυτές, το κράτος επαναδραστηριοποιείται στην στεγαστική πολιτική - από την οποία απουσίαζε τα τελευταία χρόνια - προς όφελος του κοινωνικού συνόλου».

Ειδικότερα, οι βασικές διατάξεις προβλέπουν τα εξής:

  1. Πρόγραμμα «Σπίτι Μου»

Δικαιούχοι των άτοκων ή χαμηλότοκων δανείων είναι άτομα ηλικίας 25-39 ετών με ετήσιο εισόδημα από 10.000 ευρώ έως το όριο που προβλέπεται για τη χορήγηση επιδόματος θέρμανσης και οι οποίοι δεν διαθέτουν ακίνητο κατάλληλο για την κατοικία τους.

Τα ακίνητα πρέπει να έχουν αξία έως 200.000 ευρώ, εμβαδόν έως 150 τ.μ. και παλαιότητα τουλάχιστον 15 ετών, ενώ για τους όρους του δανείου προβλέπονται τα εξής:

α) Η αγορά του ακινήτου δεν μπορεί να γίνει από συγγενή πρώτου ή δεύτερου βαθμού του αγοραστή.

β) Το ακίνητο αποκτάται κατά πλήρη κυριότητα από τον αγοραστή ή, αν πρόκειται για συζύγους ή για μέρη συμφώνου συμβίωσης, κατά κυριότητα >50% για καθέναν από αυτούς.

γ) Το ύψος του δανείου δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 150.000 ευρώ και η διάρκεια τα τριάντα έτη.

δ) Το δάνειο καλύπτει έως το 90% της αξίας του ακινήτου (το υπόλοιπο καλύπτεται από τον αγοραστή).

ε) Το δάνειο χρηματοδοτείται κατά 75% από τη ΔΥΠΑ. Για το ποσοστό του δανείου που χρηματοδοτείται από τη ΔΥΠΑ δεν οφείλεται τόκος, ενώ το υπόλοιπο 25% χορηγείται από τις τράπεζες (θα επιλεγούν μετά από δημόσια πρόσκληση της ΔΥΠΑ). Αυτό σημαίνει ότι τα 3 / 4 του δανείου χορηγούνται άτοκα με αποτέλεσμα το τελικό επιτόκιο που πληρώνει ο δανειολήπτης για το σύνολο του ποσού, να διαμορφώνεται στο ένα τέταρτο του κόστους που θα είχε ένα κανονικό στεγαστικό δάνειο.
στ) Για τρίτεκνους ή πολύτεκνους το δάνειο θα είναι άτοκο. Άτοκο θα γίνεται και το δάνειο για όσους κατά τη διάρκεια αποπληρωμής του κάνουν 3 και πλέον παιδιά.
ζ) Δεν μπορεί να ζητηθεί η παροχή προσωπικής εγγύησης τρίτου ως προϋπόθεση για τη χορήγηση του δανείου.

η) Το δάνειο απαλλάσσεται από την εισφορά της παρ. 3 του άρθρου 1 του ν. 128/1975.
Υπενθυμίζεται ότι ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος είναι 500 εκατ. ευρώ (με πρόβλεψη για διπλασιασμό σε περίπτωση εξάντλησης των διαθέσιμων πόρων), ενώ εκτιμάται ότι ωφελούμενοι θα είναι 10.000 νέοι ή νέα ζευγάρια 25-39 ετών. Η υλοποίηση του προγράμματος αναμένεται στο πρώτο τρίμηνο του 2023.

  1. Κοινωνική Αντιπαροχή

Πρόκειται για νέο θεσμό που προστίθεται στην «εργαλειοθήκη» της ΔΥΠΑ για την στεγαστική πολιτική. Ορίζεται ως:

«Σύμπραξη φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, με ιδιώτες αναδόχους, κατά την οποία ο ανάδοχος ανεγείρει με δικές του δαπάνες κτίριο επί αδόμητου ακινήτου του φορέα και το αντάλλαγμά του συνίσταται στην εκμετάλλευση για ορισμένο χρονικό διάστημα του ακινήτου με την παράλληλη υποχρέωσή του να εκμισθώνει μέρος αυτού σε δικαιούχους έναντι προκαθορισμένου μισθώματος. Μετά το πέρας του χρόνου εκμετάλλευσης ο ανάδοχος υποχρεούται να παραδώσει το ακίνητο στον ιδιοκτήτη φορέα».

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι δικαιούχοι μισθωτές επιλέγονται με βάση αντικειμενικά κοινωνικά κριτήρια, ενώ εκτός από την απλή μίσθωση των σπιτιών με χαμηλό ενοίκιο θα επιτρέπεται και η υπογραφή συμβάσεων μίσθωσης με δικαίωμα προαίρεσης για την εξαγορά τους από τους δικαιούχους (rent to own). Προβλέπεται ακόμη ότι:

- Η Κοινωνική Αντιπαροχή μπορεί να αφορά και δομημένα ακίνητα. Στην περίπτωση αυτή το αντικείμενο της σύμβασης περιλαμβάνει και την κατεδάφιση των κτισμάτων, η οποία γίνεται με δαπάνες του αναδόχου.
- Το ποσοστό των οριζόντιων ιδιοκτησιών που εκμισθώνονται προς δικαιούχους αντιστοιχεί σε ποσοστό μεταξύ 30% και 60% του συνόλου της ιδιοκτησίας.
- Η επιλογή του αναδόχου γίνεται κατόπιν δημόσιας πρόσκλησης στην οποία περιγράφονται τουλάχιστον τα εξής:

α) το αδόμητο ακίνητο, τυχόν υφιστάμενα κτίσματα που ευρίσκονται εντός αυτού, και τα χαρακτηριστικά του κτιρίου που πρόκειται να ανεγερθεί σε αυτό,
β) οι οριζόντιες ιδιοκτησίες που θα συσταθούν και οι επιτρεπόμενες χρήσεις τους,
γ) τα κριτήρια συμμετοχής και επιλογής του αναδόχου,
δ) οι βασικοί όροι των συμβάσεων μίσθωσης μεταξύ του αναδόχου και των δικαιούχων, πλην του μισθώματος.

Στόχος του προγράμματος είναι η ανέγερση 2.500 κοινωνικών κατοικιών για 5.000 ωφελούμενους νέους έως 39 ετών.

  1. Πρόγραμμα Κάλυψη

Αφορά στη μίσθωση από το Δημόσιο ιδιωτικών κατοικιών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα «Εστία» για τη στέγαση μεταναστών, και την διάθεσή τους σε ευάλωτους νέους και νέα ζευγάρια. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο:

- Οι ιδιοκτήτες των ακινήτων τα εκμισθώνουν για τρία έτη σε άτομα ηλικίας 25-39 ετών, δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.
- Η καταβολή του μισθώματος γίνεται από τη Γενική Γραμματεία Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας οποία καλύπτει επίσης τις δαπάνες για επισκευές των ακινήτων πριν την εκμίσθωσή τους στο πλαίσιο του προγράμματος «Κάλυψη».

Στόχος είναι η αξιοποίηση σε πρώτη φάση τουλάχιστον 1.000 ακινήτων, στα οποία θα στεγαστούν 2.500 ωφελούμενοι 25-39 ετών, δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.

  1. Ανακαινίζω - Ενοικιάζω

Αποσκοπεί στην ένταξη κενών κατοικιών στη μισθωτική αγορά με την επιδότηση των ιδιοκτητών για την αναβάθμισή τους. Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι στο πρόγραμμα συμμετέχουν ιδιοκτήτες κατοικιών με ετήσιο εισόδημα έως 40.000 ευρώ και ακίνητη περιουσία έως 300.000 ευρώ, ενώ αποκλείονται όσοι έχουν ενταχθεί σε προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας ή ανακαίνισης για οποιοδήποτε ακίνητό τους τα τελευταία πέντε έτη.

Το ακίνητο πρέπει να έχει εμβαδόν έως 100 τ.μ. και να βρίσκεται σε αστική περιοχή, δεν πρέπει να έχει δηλωθεί ως πρώτη κατοικία, ή ως μισθωμένη αλλά να αναφέρεται ως κενή στο Ε2 των τριών τελευταίων ετών.

Οι εντασσόμενοι στο πρόγραμμα επιδοτούνται για δαπάνες επισκευής και ανακαίνισης έως 10.000 ευρώ, (περιλαμβάνονται υλικά και εργασίες).
Η επιδότηση φθάνει στο 40% της δαπάνης με προϋπόθεση την ηλεκτρονική εξόφληση των τιμολογίων και την εκμίσθωση του ακινήτου για τουλάχιστον τρία χρόνια.

Η Στρατηγική για τη Στέγη Κατοικίας

Η Στρατηγική, συνολικού προϋπολογισμού 1,74 δισ. € από την οποία θα ωφεληθούν περισσότεροι από 137.000 πολίτες, εξαγγέλθηκε από τον πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη στη ΔΕΘ, ενώ εντός του Σεπτεμβρίου τα μέτρα παρουσιάστηκαν από τους συναρμόδιους υπουργούς. Οι δράσεις που εξειδικεύονται με τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου αφορούν στα χαμηλότοκα στεγαστικά δάνεια, την κοινωνική αντιπαροχή, καθώς και τα προγράμματα «Κάλυψη» και «Ανακαινίζω – Ενοικιάζω» (για το πρόγραμμα «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω» που επίσης περιλαμβάνεται στη δέσμη μέτρων, δεν χρειάζεται νομοθετική ρύθμιση και ο Οδηγός προδημοσιεύθηκε). Επιπλέον, το νομοσχέδιο περιλαμβάνει ρυθμίσεις που αποσκοπούν στην απελευθέρωση Δημόσιας περιουσίας από φραγμούς, προκειμένου να αξιοποιηθεί για στεγαστικούς σκοπούς, την επιτάχυνση των σχετικών διαδικασιών και τη λήψη ειδικής μέριμνας για τους πυρόπληκτους της Ανατολικής Αττικής (Μάτι). 

Ειδικότερα, σε σχέση με τα Προγράμματα Κοινωνικής Στέγασης προβλέπονται τα εξής:

  1. Πρόγραμμα χορήγησης χαμηλότοκων στεγαστικών δανείων για αγορά πρώτης κατοικίας

Αφορά στη χορήγηση χαμηλότοκων δανείων σε νέους και νέα ζευγάρια με τη συγχρηματοδότηση της ΔΥΠΑ και των Τραπεζών.

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε νέους και νέα ζευγάρια (με θρησκευτικό/ πολιτικό γάμο ή με σύμφωνο συμβίωσης) 25-39 ετών (ένας εκ των δύο) και με ετήσιο καθαρό εισόδημα από 10.000 έως τα όρια που προβλέπονται, ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση, για την καταβολή του επιδόματος θέρμανσης. Οι δανειολήπτες θα πρέπει επίσης να μην διαθέτουν άλλη ιδιόκτητη κατοικία που καλύπτει τις στεγαστικές τους ανάγκες.

Οι δικαιούχοι μπορούν να αποκτήσουν μέσω του προγράμματος πρώτη κατοικία αξίας έως 200.000 ευρώ, επιφάνειας έως 150 τ.μ. και έτους κατασκευής έως το 2007 με άτοκο ή χαμηλότοκο δάνειο. 

Το δάνειο μπορεί να φθάσει κατ’ ανώτατο στις 150.000 ευρώ, καλύπτει έως το 90% της αξίας του ακινήτου και θα έχει διάρκεια μέχρι 30 έτη. Το τελικό επιτόκιο είναι euribor (τριμήνου) +1%, ενώ για τρίτεκνους και πολύτεκνους, καθώς και όσα ζευγάρια αποκτήσουν 3+ παιδιά κατά τη διάρκεια αποπληρωμής, το δάνειο θα μετατρέπεται σε άτοκο. Σημειώνεται ακόμη ότι:

– Δεν απαιτείται εγγυητής για την έγκριση του δανείου.

– Η δανειακή σύμβαση θα πρέπει να υπογραφεί σε διάστημα 8 μηνών από την προέγκριση του δανείου.

Ο προϋπολογισμός του προγράμματος είναι 500 εκατ. ευρώ με πρόβλεψη για διπλασιασμό ανάλογα με τη ζήτηση που θα εκδηλωθεί.

  1. Κοινωνική αντιπαροχή

Αφορά στην αξιοποίηση ακινήτων του Δημοσίου που ανήκουν σε φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, μέσω συμπράξεων με τον ιδιωτικό τομέα, για την ανέγερση κοινωνικών κατοικιών.

Στο σχήμα συμβάλλονται από τη μια πλευρά η ΔΥΠΑ (και φορείς της Γενικής Κυβέρνησης που είναι οι ιδιοκτήτες των ακινήτων) και από την άλλη οι κατασκευαστικές/τεχνικές εταιρείες ως εξής:

Η ΔΥΠΑ παραχωρεί το αδόμητο οικόπεδο στο οποίο ο ανάδοχος που θα επιλέγεται μετά από διαγωνισμό, θα αναλαμβάνει να κατασκευάσει με βάση τις προδιαγραφές που προβλέπει η προκήρυξη, σύγχρονα κτίρια κατοικιών και εμπορικών χρήσεων. Ο δημόσιος φορέας διατηρεί την κυριότητα των ακινήτων ενώ ο ανάδοχος λαμβάνει ως αντάλλαγμα την παραχώρηση της εκμετάλλευσης μέχρι την κάλυψη του κόστους και με την προϋπόθεση ότι ποσοστό των κατοικιών θα διατίθεται με μειωμένο ενοίκιο στους δικαιούχους του προγράμματος κοινωνικής αντιπαροχής.

Ο μέγιστος χρόνος της παραχώρησης θα ορίζεται από τη ΔΥΠΑ με βάση τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές πρακτικές ενώ το ποσοστό εκμετάλλευσης του αναδόχου θα κυμαίνεται μεταξύ 30 και 60%, με σκοπό να διασφαλίζεται το δημόσιο συμφέρον, αλλά και το πρόγραμμα να είναι ελκυστικό για τους ιδιώτες κατασκευαστές να ανεγείρουν σύγχρονες ποιοτικές κοινωνικές κατοικίες. 

  1. Πρόγραμμα Κάλυψη

Αφορά την επέκταση της μίσθωσης για επιπλέον 3 χρόνια, άνω των 1.000 ιδιωτικών κατοικιών που μισθώνονται ήδη στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΣΤΙΑ (και θα αρχίσουν να ελευθερώνονται σταδιακά από 31/12/2022) και τη διάθεσή τους ως κοινωνικές κατοικίες, από τη Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας, σε νέους, δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος 25-39 ετών. Το Δημόσιο αναλαμβάνει και τις δαπάνες επισκευής των διαμερισμάτων αυτών, όπου απαιτείται.

Το Υπουργείο Εργασίας θα προσφέρει για ακόμα τρία έτη στους ιδιοκτήτες των ακινήτων αυτών, το ίδιο ποσό ενοικίου που λάμβαναν από το πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ, από το αποθεματικό της ΔΥΠΑ και θα παρέχει τα ακίνητα είτε δωρεάν σε ευάλωτους Έλληνες (κοινωνική κατοικία), είτε με χαμηλό ενοίκιο (προσιτή κατοικία). Προτεραιότητα θα δοθεί στις μονογονεϊκές οικογένειες, τους τρίτεκνους και ιδιαίτερα τους πολύτεκνους που θα επιλέγονται με αντικειμενικά κριτήρια (μοριοδότηση).

  1. Πρόγραμμα Ανακαινίζω – Ενοικιάζω για Κενά Σπίτια

Αφορά στην επιδότηση ιδιοκτητών ακινήτων για την εκτέλεση εργασιών επισκευής και ανακαίνισης κενών κατοικιών, οι οποίες θα διατεθούν στη συνέχεια για μίσθωση τουλάχιστον 3 ετών.

Στο πρόγραμμα που θα υλοποιηθεί από τη ΔΥΠΑ, εντάσσονται ιδιοκτήτες κατοικιών εμβαδού έως 100 τ.μ. σε αστικά κέντρα, οι οποίοι έχουν τουλάχιστον 50% της επικαρπίας ή της πλήρους κυριότητας της κατοικίας και με οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα έως 40.000€ και ακίνητη περιουσία έως 300.000€. Η κατοικία πρέπει να είναι δηλωμένη ως κενή στο Ε2 του τελευταίου φορολογικού έτους. Διευκρινίζεται επίσης ότι κάθε δικαιούχος μπορεί να κάνει αίτηση για μία μόνο κατοικία, ενώ δεν είναι επιλέξιμοι όσοι έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα Εξοικονομώ.

Η επιδότηση αφορά δαπάνες ανακαίνισης/ επισκευής, που αποδεικνύονται με σχετικά τιμολόγια και φθάνει έως το 40% της δαπάνης, με ανώτατο όριο τα 10.000 ευρώ.

Πέραν αυτών, οι ρυθμίσεις που αποσκοπούν στην επιτάχυνση αξιοποίησης της Δημόσιας περιουσίας που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο είναι:

  1. Πολεοδομική χρήση «Κοινωνική Κατοικία»

Καθιερώνεται νέα ειδική χρήση «Κοινωνική Κατοικία», η οποία μπορεί να ενταχθεί στις περισσότερες γενικές χρήσεις (κατοικία, πολεοδομικό κέντρο, κοινωφελείς λειτουργίες κ.λπ.). Προβλέπεται ότι τα ακίνητα που ανήκουν στο Δημόσιο έχουν αυτοδικαίως και τη χρήση Κοινωνικής Κατοικίας, εφόσον η γενική χρήση το επιτρέπει.

Στόχος της ρύθμισης είναι να επιτραπεί σε αναξιοποίητα ακίνητα του Δημοσίου να χρησιμοποιηθούν ως κοινωνική κατοικία.

  1. Ανάκληση παραχωρήσεων δημοσίων ακινήτων που δεν έχουν εκπληρώσει τον σκοπό της παραχώρησης

Όλοι οι φορείς της Γενικής Κυβέρνησης καλούνται να εξετάσουν τις παραχωρήσεις ακινήτων που έχουν πραγματοποιήσει, κατά χρήση ή κυριότητα, για την εκπλήρωση συγκεκριμένου δημόσιου σκοπού. Εάν ο σκοπός δεν έχει εκπληρωθεί εντός 15ετίας από την παραχώρηση, τότε ο φορέας υποχρεούται να την ανακαλέσει, μετά από παροχή δίμηνης προθεσμίας στον παραχωρησιούχο για να τεκμηριώσει την ανάγκη συνέχισης της παραχώρησης. Έτσι, απελευθερώνονται ακίνητα του δημοσίου που σήμερα είναι δεσμευμένα χωρίς προοπτική αξιοποίησης, για να αξιοποιηθούν ως κοινωνική κατοικία. 

  1. Ταχεία διαδικασία καθορισμού αποζημίωσης για ρυμοτομούμενα ακίνητα, όταν εμπλέκεται το Δημόσιο

Στις ρυμοτομούμενες περιοχές όπου υπάρχουν ακίνητα του δημοσίου, ορίζεται η ταχεία διαδικασία του παλαιού Κώδικα Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων, για τον προσδιορισμό της αποζημίωσης που οφείλεται εκατέρωθεν, προκειμένου να προκύψουν σύντομα τα νέα όρια των οικοπέδων.

Ειδικότερα θα γίνεται προσωρινός προσδιορισμός τιμής μονάδας με ταχεία διαδικασία από το Μονομελές Πρωτοδικείο, η αποζημίωση θα καταβάλλεται από το Δημόσιο και έτσι το Δημόσιο θα αποκτά γρήγορα τα ρυμοτομούμενα τμήματα.

  1. Εισαγωγή ρυθμίσεων για τη στεγαστική αποκατάσταση των πυρόπληκτων Ανατολικής Αττικής (Μάτι)

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναλαμβάνει, αξιοποιώντας δωρεά της Κυπριακής Δημοκρατίας, την ανέγερση κατοικιών για τη στεγαστική αποκατάσταση των πυρόπληκτων της Ανατολικής Αττικής και οι Δήμοι Ραφήνας-Πικερμίου και Μαραθώνος αναλαμβάνουν τη διαχείριση των κατοικιών και τη διανομή τους προς δικαιούχους οικιστές.

Δείτε εδώ την παρουσίαση του προγράμματος.

Ο ΟΔΗΓΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Οδηγό με ερωτήσεις και απαντήσεις για το νομοσχέδιο αναφορικά με τη νέα στεγαστική πολιτική της κυβέρνησης έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, εξειδικεύοντας τις δράσεις στεγαστικής πολιτικής για το πρόγραμμα «Σπίτι μου».

Το στεγαστικό δάνειο θα φτάνει έως και τα 150.000 ευρώ, ενώ υπάρχει πλαφόν στις 200.000 ευρώ για τις αξίες του ακινήτου.

Σημειώνεται πως απαγορεύεται η αγορά του ακινήτου από συγγενή πρώτου βαθμού του δανειολήπτη

Οι δικαιούχοι, τα ποσά και η διαδικασία – Οι 11 ερωτήσεις και απαντήσεις

  1. Τι προβλέπει το πρόγραμμα χορήγησης στεγαστικών δανείων και ποιο το όφελος για τα νέα ζευγάρια που θα ενταχθούν σε αυτό;

Πρακτικά όσοι ενταχθούν στο πρόγραμμα αυτό, θα πληρώνουν δόση στεγαστικού δανείου που θα είναι πολύ χαμηλότερη από το ενοίκιο που αντιστοιχεί στο σπίτι που επέλεξαν, καθώς το επιτόκιο θα αντιστοιχεί στο ένα τέταρτο των εμπορικών επιτοκίων. Και πάντως θα είναι μηδενικό για τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες. Το κυριότερο, με την αποπληρωμή του δανείου θα αποκτήσουν την ιδιοκτησία του σπιτιού. Επιπλέον, το δάνειο θα καλύπτει υψηλότερο ποσοστό της εμπορικής αξίας του ακινήτου (90 %) σε σχέση με τα στεγαστικά δάνεια των τραπεζών που καλύπτουν συνήθως έως το 80 %. Αυτό σημαίνει ότι η ιδιωτική συμμετοχή που πρέπει να συνεισφέρουν οι νέοι μειώνεται στο 10 % της αξίας του σπιτιού αντί για 20 % που προβλέπεται στις συμβάσεις των τραπεζικών στεγαστικών δανείων.

Επίσης με το πρόγραμμα αυτό αποκτούν πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό νοικοκυριά που υπό κανονικές συνθήκες δύσκολα θα πληρούσαν τα τραπεζικά κριτήρια χρηματοδότησης.

  1. Ποια είναι τα νέα στοιχεία στο πρόγραμμα παροχής στεγαστικών δανείων σε νέους;

Έχουν προστεθεί σε σχέση με τις αρχικές ανακοινώσεις ορισμένα νέα στοιχεία που αποσκοπούν στην επιτάχυνση υλοποίησης της δράσης αλλά και τη θωράκιση από ενδεχόμενη απόπειρα κατάχρησης. Συγκεκριμένα:

- Τέθηκε ανώτατο όριο 200.000 ευρώ στην αξία της κατοικίας που μπορούν να αγοράσουν οι δικαιούχοι. Έτσι αποτρέπεται το ενδεχόμενο αγοράς πολυτελών κατασκευών με το επιδοτούμενο δάνειο του προγράμματος.

- Απαγορεύεται η αγορά του ακινήτου από συγγενή πρώτου βαθμού του δανειολήπτη.

- Διευκρινίζεται πως δεν θα υπάρχει εγγυητής του δανείου.

- Τίθεται 8μηνη προθεσμία (6μηνη αρχικά με δυνατότητα παράτασης 2 μηνών) από την προέγκριση του δανείου μέχρι την υπογραφή της δανειακής σύμβασης. Έτσι προλαμβάνονται καθυστερήσεις που θα δέσμευαν τα δανειακά κεφάλαια εις βάρος άλλων δικαιούχων που έχουν κλείσει τη συμφωνία αγοράς του ακινήτου.

  1. Το πρόγραμμα χορήγησης στεγαστικών δανείων προβλέπει πλαφόν 150.000 ευρώ στο ύψος του δανείου. Θεωρείτε το όριο αυτό ρεαλιστικό; Υπάρχουν σπίτια σε αυτό το επίπεδο τιμών;

Σε δεκάδες περιοχές των αστικών κέντρων αλλά και στην περιφέρεια υπάρχουν διαθέσιμα ακίνητα σε αυτήν την τάξη μεγέθους που μπορούν να καλύψουν τις στεγαστικές ανάγκες των νέων. Ενδεικτικά: οι αντικειμενικές αξίες στην Αγία Παρασκευή κυμαίνονται από 1500-2050 ευρώ ανά τετραγωνικό, στο Μαρούσι 1500-2300 ευρώ, στην Πεύκη 1300-2250 ευρώ, στο 4ο Δημοτικό Διαμέρισμα Θεσσαλονίκης (Τούμπα) 1250 – 1550 ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι οι αντικειμενικές αξίες αφορούν νεόδμητα ακίνητα ενώ το πρόγραμμα των στεγαστικών δανείων αφορά ακίνητα κατασκευασμένα έως το 2007, οι αξίες των οποίων είναι προφανώς χαμηλότερες σε σχέση με τα νεόδμητα.

Προφανώς υπάρχουν πολύ ακριβότερα ακίνητα, ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχουμε να κάνουμε με ένα κοινωνικό πρόγραμμα για τη διευκόλυνση της απόκτησης στέγης, που στόχο έχει να απαλλάξει τους νέους από σημαντικά κόστη, αβεβαιότητες και προβλήματα. Το όριο των 150.000 ευρώ όπως και το πλαφόν 200.000 ευρώ στην αξία του ακινήτου είναι η χρυσή τομή ανάμεσα στα όρια που θέτει η αγορά και την ανάγκη να ενταχθούν στο πρόγραμμα όσο το δυνατόν περισσότεροι ωφελούμενοι.

4.Τι προβλέπει το πρόγραμμα «Κάλυψη» και ποιοι μπορούν να ενταχθούν σε αυτό;

Το πρόγραμμα «Κάλυψη» βασίζεται στα κενά σπίτια που θα απελευθερωθούν από το πρόγραμμα «Εστία» μέσω του οποίου νοικιάστηκαν από το Δημόσιο περισσότερες από 1000 ιδιωτικές κατοικίες και διατέθηκαν για μεταβατικό διάστημα σε μετανάστες. Το πρόγραμμα «Εστία» λήγει στις 31 Δεκεμβρίου. Αμέσως μετά οι κατοικίες αυτές, (εφόσον φυσικά οι ιδιοκτήτες τους συμφωνούν) θα επισκευαστούν αν χρειάζεται με δαπάνες του Δημοσίου και θα διατεθούν δωρεάν ή με πολύ χαμηλό ενοίκιο σε ευάλωτους νέους ηλικίας 25-39 ετών, δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Προτεραιότητα θα δοθεί σε πολύτεκνους, τρίτεκνους και μονογονεϊκές οικογένειες με αντικειμενικά κριτήρια (μοριοδότηση). Το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί από τη Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.

  1. Πώς θα λειτουργεί η σύμπραξη Δημοσίου και τεχνικών εταιρειών στην «κοινωνική αντιπαροχή»;

Η βασική φιλοσοφία, όπως έχει ανακοινωθεί, είναι ότι οι φορείς του Δημοσίου (ΔΥΠΑ και άλλοι) θα εισφέρουν αδόμητες και αναξιοποίητες εκτάσεις στις οποίες οι τεχνικές εταιρίες κατόπιν διαγωνισμού θα αναλάβουν να κατασκευάσουν σπίτια και καταστήματα με βάση τις προδιαγραφές που θα ορίζονται στην προκήρυξη του διαγωνισμού. Οι εταιρείες θα αποπληρώνονται από την εκμετάλλευση των ακινήτων αλλά θα έχουν την υποχρέωση να διαθέτουν ένα ποσοστό των κατοικιών με χαμηλά ενοίκια στους δικαιούχους του προγράμματος κοινωνικής αντιπαροχής. Επίσης ο φορέας του Δημοσίου θα διατηρεί την κυριότητα των ακινήτων. Η διάρκεια της παραχώρησης θα ορίζεται στην προκήρυξη του διαγωνισμού καθώς δεν μπορεί να είναι ενιαία για όλες τις περιοχές και τις αξίες της γης. Στόχος είναι η στέγαση των δικαιούχων σε ποιοτικά ακίνητα αλλά και η διασφάλιση ότι το πρόγραμμα θα προσελκύσει το ενδιαφέρον του ιδιωτικού τομέα.

  1. Η αντιπολίτευση σας κατηγορεί ότι χαρίζετε τη δημόσια περιουσία σε μεγαλοεργολάβους με την κοινωνική αντιπαροχή. Τι απαντάτε;

Με το νέο θεσμό της «κοινωνικής αντιπαροχής», διατίθεται η αδρανής ακίνητη περιουσία του δημοσίου, χωρίς να χάνεται η κυριότητα της γης, σε μακροχρόνιες παραχωρήσεις προς ιδιώτες που εξασφαλίζουν με συμβατικές υποχρεώσεις την κατασκευή σύγχρονων κατοικιών  οι οποίες θα διατεθούν με φθηνά ενοίκια. Πρόκειται για την πιο διαδεδομένη πρακτική κοινωνικής στέγης που έχει εξασφαλίσει το 20-25% των ακινήτων πχ στην Αυστρία ή την Ολλανδία να διατίθενται με ρυθμισμένα χαμηλά ενοίκια. Παρόμοιες πρωτοβουλίες έχουν αναληφθεί και στη σοσιαλιστική Ισπανία. Δεν το γνωρίζουν άραγε αυτοί που ασκούν εύκολη κριτική;

Με την κοινωνική αντιπαροχή το Δημόσιο εισφέρει ακίνητα που δεν χρησιμοποιεί και μένουν αναξιοποίητα, οι ιδιώτες μετά από διαγωνισμό αναλαμβάνουν με δικές τους δαπάνες και με κρατικές προδιαγραφές, να χτίσουν σπίτια με την υποχρέωση και να διαθέτουν ένα ποσοστό από αυτά στους δικαιούχους με χαμηλά ενοίκια. Έτσι εξασφαλίζεται φθηνή στέγη για όσους ενταχθούν στο πρόγραμμα, αξιοποιείται η περιουσία του Δημοσίου και ιδιαίτερα της ΔΥΠΑ, κινείται η οικοδομή και εγκαταλείπεται η πρακτική του «γκέτο» των εργατικών κατοικιών. Το Δημόσιο διατηρεί σε κάθε περίπτωση την κυριότητα των ακινήτων και εξασφαλίζεται η ταχύτερη προσφορά κοινωνικής στέγης.

  1. Τι είναι το Πρόγραμμα «Ανακαινίζω – Ενοικιάζω» και τι διαφορά έχει από το «Εξοικονομώ;»

Το πρόγραμμα «Ανακαινίζω – Ενοικιάζω» παρέχει επιδοτήσεις για ανακαίνιση κλειστών κατοικιών προκειμένου να διατεθούν για μίσθωση. Αποσκοπεί δηλαδή στην αύξηση της προσφοράς κατοικίας με την παροχή κινήτρων προκειμένου κενά ακίνητα να χρησιμοποιηθούν ξανά, αφού επανέλθουν σε κατάσταση που να μπορούν να αξιοποιηθούν. Τα προγράμματα «Εξοικονομώ» στα οποία έχουν ενταχθεί χιλιάδες κατοικίες αφορά ακίνητα που ήδη χρησιμοποιούνται ως πρώτη κατοικία, ιδιοκατοικούμενα ή μισθωμένα. Υπενθυμίζεται ότι μέσω του προγράμματος «Ανακαινίζω – Ενοικιάζω» παρέχονται επιδοτήσεις έως 40 % (με όριο τις 10.000 ευρώ) για ανακαίνιση κατοικιών (εργασίες και υλικά), εμβαδού έως 100 τ.μ. σε αστικά κέντρα προκειμένου αυτές να διατεθούν για μίσθωση. Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού πρέπει να έχει οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα έως 40.000€ και ακίνητη περιουσία έως 300.000€ ενώ το σπίτι πρέπει να είναι δηλωμένο ως κενό στο έντυπο Ε2. Ο Οδηγός του προγράμματος έχει ήδη προδημοσιευτεί.

8.Γιατί χρειάζεται η προσθήκη νέας ειδικής πολεοδομικής χρήσης για την κοινωνική κατοικία;

Έτσι διασφαλίζεται ότι κτίρια του Δημοσίου που είχαν στο παρελθόν διαφορετική χρήση (για παράδειγμα ξενοδοχεία ή εκπαιδευτήρια κλπ.) θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως κοινωνική κατοικία χωρίς χωροταξικά εμπόδια, εφόσον φυσικά η γενική χρήση που ισχύει στην περιοχή (κατοικία, πολεοδομικό κέντρο, κοινωφελείς λειτουργίες κ.λπ.) το επιτρέπει.

  1. Τι προβλέπει η ρύθμιση για την ανάκληση παραχωρήσεων δημοσίων ακινήτων;

Έχει διαπιστωθεί ότι φορείς του Δημοσίου έχουν παραχωρήσει ιδιοκτησίες τους για την εκπλήρωση συγκεκριμένου δημόσιου σκοπού (π.χ. για την στέγαση των υπηρεσιών ενός Δήμου ή για εξυπηρέτηση πολιτιστικών σκοπών) χωρίς όμως, ενώ έχει παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα, ο σκοπός αυτός να έχει εκπληρωθεί. Η ρύθμιση που εισάγεται προβλέπει ότι όλοι οι φορείς της Γενικής Κυβέρνησης καλούνται να εξετάσουν τις παραχωρήσεις ακινήτων που έχουν πραγματοποιήσει και αν έχουν περάσει 15 χρόνια χωρίς να έχει εκπληρωθεί ο σκοπός τους, να προχωρήσουν στην ανάκληση της παραχώρησης. Το διάστημα των 15 ετών κρίνεται ότι είναι υπέρ - αρκετό προκειμένου να εξαχθεί το συμπέρασμα ως προς το αν υπάρχει η βούληση ή / και η δυνατότητα για την εκπλήρωση του σκοπού. Εξάλλου τίθεται και δίμηνη προθεσμία στην οποία ο παραχωρησιούχος μπορεί να τεκμηριώσει την ανάγκη συνέχισης της παραχώρησης αν κρίνεται αναγκαίο. Σε κάθε περίπτωση δεν είναι νοητό ακίνητα του Δημοσίου να παραμένουν δεσμευμένα και αναξιοποίητα ενώ μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη στέγαση οικογενειών.

  1. Ποια είναι τα προγράμματα στα οποία μπορούν να συμμετάσχουν οι ιδιοκτήτες ακινήτων;

Οι ιδιοκτήτες έχουν πολλαπλά οφέλη. Οι ιδιοκτήτες π.χ. που θα συμμετάσχουν στο πρόγραμμα «Κάλυψη» θα έχουν εγγυημένο εισόδημα από το μίσθωμα που θα καταβάλει το κράτος, για τις κατοικίες τους, οι οποίες θα διατεθούν σε νέους δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Το κράτος αναλαμβάνει επίσης τις επισκευές.

Από την άλλη, το πρόγραμμα μαζικής αξιοποίησης κλειστών ιδιωτικών κατοικιών προβλέπει ότι οι ιδιοκτήτες τους θα τις παραχωρήσουν για τουλάχιστον 5 χρόνια στο κράτος, το οποίο θα αναλάβει να τις ανακαινίσει και θα τις διαθέσει σε νέους και νέα ζευγάρια.

Με το πρόγραμμα «Ανακαινίζω-Ενοικιάζω» οι ιδιοκτήτες κλειστών κατοικιών θα επιδοτηθούν για να τις ανακαινίσουν με προϋπόθεση να τις διαθέσουν για μίσθωση τουλάχιστον 3 ετών.

Το πρόγραμμα «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω» τέλος, προβλέπει συνδυασμό επιδότησης και άτοκου ή χαμηλότοκου δανεισμού σε νέους για την ανακαίνιση και την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών που ιδιοκατοικούν.

  1. Για ποιο λόγο χρειάζεται η ψήφιση νέου νομοσχεδίου για τη στεγαστική πολιτική; Δεν είναι επαρκές το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο;

Είχε ήδη επισημανθεί κατά την παρουσίαση των προγραμμάτων ότι θα χρειαστεί η ψήφιση ορισμένων νέων διατάξεων για την υλοποίηση ή την επιτάχυνση εφαρμογής της νέας στρατηγικής της κυβέρνησης για τη στέγαση. Άλλωστε το κράτος τα τελευταία χρόνια απουσίαζε από το χώρο της στεγαστικής πολιτικής. Έχουν προστεθεί νέα εργαλεία, όπως η κοινωνική αντιπαροχή τα οποία θα πρέπει να προστεθούν στην «εργαλειοθήκη» της ΔΥΠΑ προκειμένου να εφαρμοστούν με ταχύτητα και διαφάνεια.